Koklusz, inaczej krztusiec, to bakteryjna choroba zakaźna, w przebiegu której występują ciężkie napady męczącego kaszlu przypominającego „pianie koguta”. W latach 50 ubiegłego wieku krztusiec stanowił duży problem epidemiologiczny i duże zagrożenie, zwłaszcza dla najmłodszych. Po wprowadzeniu powszechnych szczepień ochronnych, wydawało się, że chorobę dało się wyeliminować. Niestety ostatnie doniesienia potwierdzają zwiększoną zapadalność na to schorzenie, przede wszystkim u młodzieży i osób dorosłych, co prawdopodobnie związane jest z zanikaniem odporności, nabytej w wyniku szczepień we wczesnym dzieciństwie, dużą migracją ludności z różnych stref geograficznych, gdzie nie prowadzona jest profilaktyka krztuśca.

Krztusiec to choroba o dużym potencjale zakaźnym. Kontakt z patogenem prowadzi do rozwoju choroby u 95% nieuodpornionych osób.

Szybkie postawienie diagnozy i wdrożenie odpowiedniego leczenia jest bardzo istotne, ponieważ zapobiega szerzeniu się choroby. W badaniu oprócz objawów nieżytu górnych dróg oddechowych oraz zmian w obrębie spojówek, nie stwierdza się innych nieprawidłowości. Ważnym elementem procesu diagnostycznego są badania serologiczne i mikrobiologiczne. Pierwsze z nich polegają na wykryciu przeciwciał skierowanych przeciwko toksynie krztuścowej. Za aktywną fazą krztuśca przemawia obecność przeciwciał w klasie IgM oraz IgA.

Wyeliminowanie pałeczek krztuśca jest możliwe dzięki zastosowaniu antybiotykoterapii. Należy pamiętać, że antybiotykoterapia włączona we wczesnym stadium choroby, łagodzi jej przebieg. Ze względu na duże ryzyko powikłań, zakażeni pacjenci z przewlekłymi chorobami powinni być hospitalizowani.

Dlatego pamiętajmy, że istnieje możliwość ochrony przed zachorowaniem. To szczepienie p/w krztuścowi, które można wykonać w każdym wieku. Zapytaj o nie swojego lekarza rodzinnego w naszej placówce.

Krztusiec: Diagnoza, leczenie i profilaktyka

1. Diagnoza krztuśca

• Objawy kliniczne:
  • Ciężkie napady męczącego kaszlu, przypominającego „pianie koguta”.
  • Objawy nieżytu górnych dróg oddechowych.
  • Zmiany w obrębie spojówek.
• Badania diagnostyczne:
  • Serologiczne: Wykrywanie przeciwciał przeciwko toksynie krztuścowej. Obecność przeciwciał IgM oraz IgA wskazuje na aktywną fazę krztuśca.
  • Mikrobiologiczne: Identyfikacja pałeczek krztuśca (Bordetella pertussis) w próbkach pobranych z dróg oddechowych.

2. Leczenie krztuśca

• Antybiotykoterapia:
  • Wczesne wdrożenie antybiotyków łagodzi przebieg choroby i pomaga w eliminacji bakterii.
  • Typowe antybiotyki stosowane w leczeniu krztuśca to makrolidy (np. azytromycyna, erytromycyna).
• Hospitalizacja:
  • Konieczna dla pacjentów z przewlekłymi chorobami lub innymi czynnikami ryzyka powikłań.
  • Monitorowanie stanu zdrowia i intensywne leczenie objawowe.

3. Profilaktyka krztuśca

• Szczepienia ochronne:
  • Kluczowy środek zapobiegawczy, który znacznie zmniejsza ryzyko zachorowania.
  • Szczepienia w dzieciństwie (DTP – szczepionka przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi).
  • Zalecane dawki przypominające dla młodzieży i dorosłych, zwłaszcza kobiet w ciąży oraz osób mających kontakt z noworodkami.
• Świadomość i edukacja:
  • Informowanie społeczeństwa o znaczeniu szczepień.
  • Edukacja na temat rozpoznawania wczesnych objawów krztuśca i konieczności szybkiego wdrożenia leczenia.
• Kontrola epidemiologiczna:
  • Monitorowanie i raportowanie przypadków krztuśca przez służby zdrowia.
  • Podejmowanie działań prewencyjnych w odpowiedzi na wzrost zachorowań.

4. Zwiększone ryzyko zachorowania

• Zanik odporności:
  • Odporność nabyta w wyniku szczepień w dzieciństwie maleje z czasem, co zwiększa ryzyko zachorowania w późniejszym wieku.
• Migracja ludności:
  • Duża migracja osób z regionów o niskim wskaźniku szczepień przyczynia się do rozprzestrzeniania choroby.

Podsumowanie

Krztusiec, mimo dostępności skutecznych szczepień, pozostaje poważnym zagrożeniem epidemiologicznym. Kluczowe jest szybkie rozpoznanie choroby, wdrożenie odpowiedniego leczenia oraz kontynuowanie działań profilaktycznych, w tym szczepień ochronnych, aby kontrolować rozprzestrzenianie się tej choroby zakaźnej.